Και η ουσία σύντροφοι;
Του Leviathan:
Πέρασε ένας και πλέον μήνας από τις ομιλίες στο Ζάππειο για τα γενέθλια του ΠΑΣΟΚ. Δύο πρώην Πρωθυπουργοί, ο Κώστας Σημίτης και ο Γιώργος Παπανδρέου και ο νυν Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, ο Βαγγέλης Βενιζέλος, κατέθεσαν τις προτάσεις τους για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ και του χώρου και κατ' επέκταση και της χώρας...
Ένα μήνα και κάτι μετά, έχει κοπάσει ο παραπολιτικός κουρνιαχτός του «ποιος είχε περισσότερο κόσμο», «ποιος και γιατί έβρισε ποιον» και όλα αυτά που γεμίζουν λιγοστές στήλες σε εφημερίδες και ιστοσελίδες για λίγες μέρες, δίνουν απολιτίκ επιχειρήματα για διαμάχες σε social media αλλά – τελικά - δεν προσθέτουν απολύτως τίποτα στην προσπάθεια ανασυγκρότησης του χώρου. Ενός χώρου που – παραφράζοντας τον Steve Jobs – μοιάζει με καράβι με μία τρύπα στη μέση και το μόνο που κάνουν οι σημερινοί του κυβερνήτες είναι να προσπαθούν να το στρέψουν στη σωστή κατεύθυνση. Και η τρύπα;
Αντί για τα παραπολιτικά, θα έπρεπε να μας απασχολήσει η ουσία του τι είπαν στην πραγματικότητα οι τρεις σημαντικές προσωπικότητες του χώρου. Ελάχιστο μελάνι ξοδεύτηκε για την ουσία, ελάχιστα πλήκτρα πατήθηκαν για το όραμα του καθενός από τους τρεις.
Αυτό θα επιχειρήσω να κάνω στις επόμενες γραμμές, ξεκινώντας από την ομιλία του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Β. Βενιζέλου, που είναι και η πιο εύκολη γιατί στην πραγματικότητα δεν περιγράφει κάποιο όραμα ή πρόταση. Κυρίαρχο «δόγμα» στην ομιλία του Β. Βενιζέλου είναι ο «πρακτικός πραγματισμός». Ο Βενιζέλος αναρωτήθηκε αν το πραγματικό μήνυμα της εποχής είναι η πανευρωπαϊκή διαμάχη της σοσιαλδημοκρατίας με τον νεοφιλελευθερισμό ή ο πρακτικός πραγματισμός είναι το κυρίαρχο ζήτημα; Με άλλα λόγια, ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ μας είπε πως το άλλοτε κραταιό Κίνημα δικαιολογείται να είναι σήμερα παρακολούθημα της Δεξιάς αλλά επειδή «είμαστε ρεαλιστές» αύριο μπορεί να είναι παρακολούθημα του ΣΥΡΙΖΑ, μεθαύριο κάποιου άλλου ισχυρού. Πάντα παρακολούθημα όμως, πάντα ΤΡΙΤΟΣ πόλος.
Η βολική αυτή αφήγηση του τρίτου πόλου είναι αλήθεια πως εξασφαλίζει οφίτσια και αξιώματα για τον Βενιζέλο και τους λιγοστούς φίλους του περίγυρού του. Ικανοποιεί όμως τους πολίτες που έχουν συνηθίσει την προοδευτική παράταξη ως τον πρώτο πόλο, πόλο πρωτοπόρο της δημιουργίας, των ιδεών, της καινοτομίας, της ανάπτυξης, της κοινωνικής δικαιοσύνης, των διαγενεακών δικαιωμάτων; Ασφαλώς όχι. Πέρα από τον «πρακτικό πραγματισμό», όπως τον αντιλαμβάνεται η ηγεσία του σημερινού ΠΑΣΟΚ, ουδέν νεότερο στην ομιλία του Β. Βενιζέλου. Ούτε όραμα είδαμε, ούτε στόχο, ούτε καν περιγραφή του πως σκέφτεται τη χώρα αυτή 10 χρόνια μετά.
Αν ανατρέξουμε σε προηγούμενες ομιλίες του, μαθαίνουμε πως επιθυμεί την «επιστροφή στη κανονικότητα», με ότι καταστροφικό αυτό σημαίνει. Αν ως κανονικότητα ορίσουμε πχ το 2008, τότε ακολουθεί το 2009 και το 2010.
Ο Κώστας Σημίτης είναι ένας πολιτικός που σίγουρα δεν του λείπει η οραματική ικανότητα και η διατύπωση ρεαλιστικών προτάσεων αλλά και η δυνατότητα να εκτελέσει πιστά το όραμά του. Επίσης φημίζεται για την ακρίβεια με την οποία περιγράφει αυτό που θέλει να πει. Στη συγκεκριμένη ομιλία του, νωρίς υπέκυψε στον εύκολο λαϊκισμό αναφερόμενος στο «λεφτά υπάρχουν» με τρόπο όμοιο πολλών έξαλλων τηλεσχολιαστών. Σίγουρα αντιλαμβάνεται την ουσία που κρύβεται πίσω από την πλήρη φράση, επιλέγει όμως να το αφήσει μετέωρο.
Αναφέρθηκε σε κλασικά και αφόρητα κλισέ περί «νέων προσώπων», μας κάλεσε να ασχολούμαστε με τα μεγάλα ζητήματα και όχι με μικρά ενώ πολύ σωστά κατηγόρησε το πελατειακό κράτος ως υπεύθυνο για πολλά από τα σημερινά μας δεινά.
Άλλωστε, ως ο μακροβιότερος Πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης έχει σαφέστατη εικόνα του πελατειακού κράτους και είμαι βέβαιος πως έχει και σαφή άποψη για το πώς μπορούμε να το καταπολεμήσουμε.
Ίσως αν του εξασφαλίζαμε 3-4 επιπλέον ανενόχλητες τετραετίες να είχε βάλει τέλος στη πληγή αυτή. Συμπερασματικά, ξέρουμε ότι αν θέλει μπορεί, αλλά στη συγκεκριμένη ομιλία μάλλον προτίμησε να διαλέξει πλευρά, να μας δείξει ένα μέρος της ψυχής του με το «λεφτά υπάρχουν» και να περιγράψει υφιστάμενες καταστάσεις με ποιητική διάθεση, παρά να μας υποδείξει λύσεις.
Θα κλείσω το κείμενο αυτό με την ομιλία του Γιώργου Παπανδρέου. Κατά την άποψή μου ήταν με διαφορά η πιο μεστή, βαθειά πολιτική ομιλία τόσο μεταξύ των τριών όσο και από άλλες ομιλίες του ίδιου. Εξ' αρχής απέρριψε την «επιστροφή στην κανονικότητα» τονίζοντας πως η Ελλάδα «κανονική χώρα» δεν υπήρξε σχεδόν ποτέ και πως αυτό που ορισμένοι θεωρούν «κανονικότητα» είναι στην ουσία ένας φαύλος κύκλος που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε νέες κρίσεις.
Οριοθέτησε με σαφήνεια τον «κοινό εχθρό», τη ρίζα όλων των προβλημάτων, που δεν είναι άλλος από τον πελατειακό καπιταλισμό. Την ικανότητα, δηλαδή και τη δυνατότητα οργανωμένων συντεχνιών να εκμεταλλεύονται για ίδιο όφελος την προνομιακή τους σχέση ή γνωριμία με τους εκάστοτε κυβερνώντες. Έδωσε μάλιστα συγκεκριμένα παραδείγματα, όπως οι τράπεζες και το λαθρεμπόριο καυσίμων.
Προσωπικά θα προσέθετα σε αυτά και φαινομενικά πιο αδύναμες συντεχνίες όπως πχ το φαρμακευτικό λόμπι, ακόμα και τους οδηγούς ταξί, τους δικηγόρους, τους μηχανικούς. Όλοι αυτοί, στο διάβα των περασμένων δεκαετιών, διεκδίκησαν και έλαβαν προνόμια που περιχαρακώνουν το χώρο και τα κέρδη τους, εις βάρος όλης της υπόλοιπης κοινωνίας.
Στη συνέχεια μας έδωσε το δικό του όραμα για την Ελλάδα του μέλλοντος. Απέναντι στη «μεταμνημονιακή Ελλάδα», την Ελλάδα της δήθεν «κανονικότητας» του παρόντος πολιτικού συστήματος μας μίλησε για τη «Μεταπελατειακή Ελλάδα». Ασφαλώς, κάτω από τον όρο-όραμα αυτόν μπορεί κανείς να «δέσει» πλήθος ιδεών και πολιτικών για μια Ελλάδα που δεν ζει ο ένας εις βάρος του άλλου και όλοι μαζί εις βάρος του κράτους, για μια Ελλάδα που κάθε κεκτημένο δικαίωμα φέρει ισόποση ευθύνη για τον πολίτη και υποχρεώσεις για λογοδοσία και διαφάνεια απέναντι στο κοινωνικό σύνολο του παρόντος και του μέλλοντος.
Συμπερασματικά, ο Παπανδρέου οριοθέτησε σαφέστατα τι δεν πρέπει να κάνουμε, ποιον πρέπει να πολεμήσουμε και ποιο είναι το όραμα, με το τρίπτυχο «όχι στην άνομη κανονικότητα – ρίζα του κακού ο πελατειακός καπιταλισμός – όραμα και στόχος μας η μεταπελατειακή Ελλάδα». Ενημερώθηκα κι εγώ πως ο Παπανδρέου θα μιλήσει εκ νέου στο Ηράκλειο. Το ελάχιστο που περιμένω από αυτόν είναι να αναπτύξει τις σκέψεις του πάνω στο τρίπτυχο που ο ίδιος οριοθέτησε.
Προσωπικά, ως πολίτης που χαρακτηρίζει τον εαυτό του δημοκράτη και προοδευτικό, επιλέγω να μην σταθώ σε παραπολιτικές αναλύσεις και ανούσια κουτσομπολιά που στόχο έχουν να θολώσουν τα πραγματικά μηνύματα ή – αντίθετα – να καλύψουν με κραυγές την απουσία μηνυμάτων. Επιλέγω να διαβάσω 3-4-5 φορές , όσες χρειαστεί, την ομιλία της κάθε μίας από τις τρεις αυτές προσωπικότητες του χώρου στον οποίο ανήκω, για να βγάλω τα συμπεράσματά μου. Και πιστεύω πως τα έβγαλα με σαφήνεια και τα μοιράζομαι μαζί σας, ευχαριστώντας παράλληλα το φιλόξενο χώρο του epikairo.gr , που δημοσιεύει την άποψή μου.
Ένα μήνα και κάτι μετά, έχει κοπάσει ο παραπολιτικός κουρνιαχτός του «ποιος είχε περισσότερο κόσμο», «ποιος και γιατί έβρισε ποιον» και όλα αυτά που γεμίζουν λιγοστές στήλες σε εφημερίδες και ιστοσελίδες για λίγες μέρες, δίνουν απολιτίκ επιχειρήματα για διαμάχες σε social media αλλά – τελικά - δεν προσθέτουν απολύτως τίποτα στην προσπάθεια ανασυγκρότησης του χώρου. Ενός χώρου που – παραφράζοντας τον Steve Jobs – μοιάζει με καράβι με μία τρύπα στη μέση και το μόνο που κάνουν οι σημερινοί του κυβερνήτες είναι να προσπαθούν να το στρέψουν στη σωστή κατεύθυνση. Και η τρύπα;
Αντί για τα παραπολιτικά, θα έπρεπε να μας απασχολήσει η ουσία του τι είπαν στην πραγματικότητα οι τρεις σημαντικές προσωπικότητες του χώρου. Ελάχιστο μελάνι ξοδεύτηκε για την ουσία, ελάχιστα πλήκτρα πατήθηκαν για το όραμα του καθενός από τους τρεις.
Αυτό θα επιχειρήσω να κάνω στις επόμενες γραμμές, ξεκινώντας από την ομιλία του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Β. Βενιζέλου, που είναι και η πιο εύκολη γιατί στην πραγματικότητα δεν περιγράφει κάποιο όραμα ή πρόταση. Κυρίαρχο «δόγμα» στην ομιλία του Β. Βενιζέλου είναι ο «πρακτικός πραγματισμός». Ο Βενιζέλος αναρωτήθηκε αν το πραγματικό μήνυμα της εποχής είναι η πανευρωπαϊκή διαμάχη της σοσιαλδημοκρατίας με τον νεοφιλελευθερισμό ή ο πρακτικός πραγματισμός είναι το κυρίαρχο ζήτημα; Με άλλα λόγια, ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ μας είπε πως το άλλοτε κραταιό Κίνημα δικαιολογείται να είναι σήμερα παρακολούθημα της Δεξιάς αλλά επειδή «είμαστε ρεαλιστές» αύριο μπορεί να είναι παρακολούθημα του ΣΥΡΙΖΑ, μεθαύριο κάποιου άλλου ισχυρού. Πάντα παρακολούθημα όμως, πάντα ΤΡΙΤΟΣ πόλος.
Η βολική αυτή αφήγηση του τρίτου πόλου είναι αλήθεια πως εξασφαλίζει οφίτσια και αξιώματα για τον Βενιζέλο και τους λιγοστούς φίλους του περίγυρού του. Ικανοποιεί όμως τους πολίτες που έχουν συνηθίσει την προοδευτική παράταξη ως τον πρώτο πόλο, πόλο πρωτοπόρο της δημιουργίας, των ιδεών, της καινοτομίας, της ανάπτυξης, της κοινωνικής δικαιοσύνης, των διαγενεακών δικαιωμάτων; Ασφαλώς όχι. Πέρα από τον «πρακτικό πραγματισμό», όπως τον αντιλαμβάνεται η ηγεσία του σημερινού ΠΑΣΟΚ, ουδέν νεότερο στην ομιλία του Β. Βενιζέλου. Ούτε όραμα είδαμε, ούτε στόχο, ούτε καν περιγραφή του πως σκέφτεται τη χώρα αυτή 10 χρόνια μετά.
Αν ανατρέξουμε σε προηγούμενες ομιλίες του, μαθαίνουμε πως επιθυμεί την «επιστροφή στη κανονικότητα», με ότι καταστροφικό αυτό σημαίνει. Αν ως κανονικότητα ορίσουμε πχ το 2008, τότε ακολουθεί το 2009 και το 2010.
Ο Κώστας Σημίτης είναι ένας πολιτικός που σίγουρα δεν του λείπει η οραματική ικανότητα και η διατύπωση ρεαλιστικών προτάσεων αλλά και η δυνατότητα να εκτελέσει πιστά το όραμά του. Επίσης φημίζεται για την ακρίβεια με την οποία περιγράφει αυτό που θέλει να πει. Στη συγκεκριμένη ομιλία του, νωρίς υπέκυψε στον εύκολο λαϊκισμό αναφερόμενος στο «λεφτά υπάρχουν» με τρόπο όμοιο πολλών έξαλλων τηλεσχολιαστών. Σίγουρα αντιλαμβάνεται την ουσία που κρύβεται πίσω από την πλήρη φράση, επιλέγει όμως να το αφήσει μετέωρο.
Αναφέρθηκε σε κλασικά και αφόρητα κλισέ περί «νέων προσώπων», μας κάλεσε να ασχολούμαστε με τα μεγάλα ζητήματα και όχι με μικρά ενώ πολύ σωστά κατηγόρησε το πελατειακό κράτος ως υπεύθυνο για πολλά από τα σημερινά μας δεινά.
Άλλωστε, ως ο μακροβιότερος Πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης έχει σαφέστατη εικόνα του πελατειακού κράτους και είμαι βέβαιος πως έχει και σαφή άποψη για το πώς μπορούμε να το καταπολεμήσουμε.
Ίσως αν του εξασφαλίζαμε 3-4 επιπλέον ανενόχλητες τετραετίες να είχε βάλει τέλος στη πληγή αυτή. Συμπερασματικά, ξέρουμε ότι αν θέλει μπορεί, αλλά στη συγκεκριμένη ομιλία μάλλον προτίμησε να διαλέξει πλευρά, να μας δείξει ένα μέρος της ψυχής του με το «λεφτά υπάρχουν» και να περιγράψει υφιστάμενες καταστάσεις με ποιητική διάθεση, παρά να μας υποδείξει λύσεις.
Θα κλείσω το κείμενο αυτό με την ομιλία του Γιώργου Παπανδρέου. Κατά την άποψή μου ήταν με διαφορά η πιο μεστή, βαθειά πολιτική ομιλία τόσο μεταξύ των τριών όσο και από άλλες ομιλίες του ίδιου. Εξ' αρχής απέρριψε την «επιστροφή στην κανονικότητα» τονίζοντας πως η Ελλάδα «κανονική χώρα» δεν υπήρξε σχεδόν ποτέ και πως αυτό που ορισμένοι θεωρούν «κανονικότητα» είναι στην ουσία ένας φαύλος κύκλος που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε νέες κρίσεις.
Οριοθέτησε με σαφήνεια τον «κοινό εχθρό», τη ρίζα όλων των προβλημάτων, που δεν είναι άλλος από τον πελατειακό καπιταλισμό. Την ικανότητα, δηλαδή και τη δυνατότητα οργανωμένων συντεχνιών να εκμεταλλεύονται για ίδιο όφελος την προνομιακή τους σχέση ή γνωριμία με τους εκάστοτε κυβερνώντες. Έδωσε μάλιστα συγκεκριμένα παραδείγματα, όπως οι τράπεζες και το λαθρεμπόριο καυσίμων.
Προσωπικά θα προσέθετα σε αυτά και φαινομενικά πιο αδύναμες συντεχνίες όπως πχ το φαρμακευτικό λόμπι, ακόμα και τους οδηγούς ταξί, τους δικηγόρους, τους μηχανικούς. Όλοι αυτοί, στο διάβα των περασμένων δεκαετιών, διεκδίκησαν και έλαβαν προνόμια που περιχαρακώνουν το χώρο και τα κέρδη τους, εις βάρος όλης της υπόλοιπης κοινωνίας.
Στη συνέχεια μας έδωσε το δικό του όραμα για την Ελλάδα του μέλλοντος. Απέναντι στη «μεταμνημονιακή Ελλάδα», την Ελλάδα της δήθεν «κανονικότητας» του παρόντος πολιτικού συστήματος μας μίλησε για τη «Μεταπελατειακή Ελλάδα». Ασφαλώς, κάτω από τον όρο-όραμα αυτόν μπορεί κανείς να «δέσει» πλήθος ιδεών και πολιτικών για μια Ελλάδα που δεν ζει ο ένας εις βάρος του άλλου και όλοι μαζί εις βάρος του κράτους, για μια Ελλάδα που κάθε κεκτημένο δικαίωμα φέρει ισόποση ευθύνη για τον πολίτη και υποχρεώσεις για λογοδοσία και διαφάνεια απέναντι στο κοινωνικό σύνολο του παρόντος και του μέλλοντος.
Συμπερασματικά, ο Παπανδρέου οριοθέτησε σαφέστατα τι δεν πρέπει να κάνουμε, ποιον πρέπει να πολεμήσουμε και ποιο είναι το όραμα, με το τρίπτυχο «όχι στην άνομη κανονικότητα – ρίζα του κακού ο πελατειακός καπιταλισμός – όραμα και στόχος μας η μεταπελατειακή Ελλάδα». Ενημερώθηκα κι εγώ πως ο Παπανδρέου θα μιλήσει εκ νέου στο Ηράκλειο. Το ελάχιστο που περιμένω από αυτόν είναι να αναπτύξει τις σκέψεις του πάνω στο τρίπτυχο που ο ίδιος οριοθέτησε.
Προσωπικά, ως πολίτης που χαρακτηρίζει τον εαυτό του δημοκράτη και προοδευτικό, επιλέγω να μην σταθώ σε παραπολιτικές αναλύσεις και ανούσια κουτσομπολιά που στόχο έχουν να θολώσουν τα πραγματικά μηνύματα ή – αντίθετα – να καλύψουν με κραυγές την απουσία μηνυμάτων. Επιλέγω να διαβάσω 3-4-5 φορές , όσες χρειαστεί, την ομιλία της κάθε μίας από τις τρεις αυτές προσωπικότητες του χώρου στον οποίο ανήκω, για να βγάλω τα συμπεράσματά μου. Και πιστεύω πως τα έβγαλα με σαφήνεια και τα μοιράζομαι μαζί σας, ευχαριστώντας παράλληλα το φιλόξενο χώρο του epikairo.gr , που δημοσιεύει την άποψή μου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου