Τα δικά μας αποδημητικά πουλιά

ʼʼΕμείς μεταναστεύουμε, εσείς μεταναστεύετε, αυτοί μεταναστεύουνʼʼ. Ο στίχος του Αναγνωστάκη παραμένει επίκαιρος, εφόσον το θέμα της μετανάστευσης υφίσταται και σήμερα στην Ελλάδα και αναμένεται να ενταθεί περαιτέρω, με βασική αιτία την οικονομική και κοινωνική κρίση που επικρατεί στη χώρα μας.

Στο άκουσμα του όρου ʼʼμετανάστευσηʼʼ γίνεται συνειρμικά ταύτιση με τη μετανάστευση στην Ελλάδα της δεκαετίας του ʼ50 και του ʼ60 και της μελανότητας του παρελθόντος στο θέμα αυτό. Η ξενιτιά, τα πλοία στα λιμάνια και τα μαντίλια αποχαιρετισμού που ανεμίζουν στον αέρα, τα τρένα που παίρνουν μαζί τα αγαπημένα πρόσωπα, η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια. Κόμπος στο λαιμό. Η ιστορία επαναλαμβάνεται και θα την ξαναζήσουμε το ίδιο τραγικά;

Η αλήθεια είναι πως η ξενιτιά είναι ίδια σε όποια χρονική περίοδο βιώνεται. Μιλάμε για έμψυχο υλικό και ανθρώπινο παράγοντα και όχι για στατιστικές και αριθμούς. Νέα ζωή για κείνον που μεταναστεύει, νέες συνήθειες, διαφορετική ανθρωπογεωγραφία και καλείται να αποδώσει τα μέγιστα, γιατί πλέον είναι θέμα επιβίωσης, δικό του, συχνά και των δικών του.

Αλλά και η χώρα αποστολής μεταναστών χάνει εργατικό δυναμικό αποδυναμώνεται και πάσχει οικονομικά κυρίως και οι συνέπειες επεκτείνονται αλυσιδωτά σε όλους τους τομείς. Ο νέος σήμερα εγκαταλείπει την Ελλάδα, μια χώρα με ασθενική οικονομία, με ποικίλες παθογένειες και τρωτά σε όλους τους τομείς της. Η οικονομική δυσπραγία επιδεινώνεται από την αναξιοκρατία, την κουλτούρα του ρουσφετιού, την αδικία και τη μισαλλοδοξία. Η ανεργία είναι σε υψηλά επίπεδα και η δουλειά προσεγγίζει τη δουλεία, με αντίξοες συνθήκες και αμοιβές πενιχρές, ενίοτε εξευτελιστικές.

Έτσι ο δρόμος για το εξωτερικό μοιάζει μονόδρομος και στρατιές μορφωμένων νέων αναζητούν καταφύγιο και πρόσφορο έδαφος, για να αξιοποιήσουν τα προσόντα τους και να δημιουργήσουν, ενώ θα αμοίβονται αδρά για την προσφορά τους. Πρόκειται για ένα νέο φαινόμενο στην ιστορία της χώρας μας, αυτό ʼʼτης διαρροής εγκεφάλωνʼʼ και μετανάστευσης ταλέντων. Πλέον οι νέοι που μεταναστεύουν δεν είναι οι ανειδίκευτοι εργάτες παρελθόντων δεκαετιών αλλά έχουν μια ειδοποιό διαφορά. Το σημερινό μεταναστευτικό υλικό είναι το καλύτερο από άποψη μορφωτικού επιπέδου, αφού οι νέοι αυτοί έχουν διευρυμένους πνευματικούς ορίζοντες και διαθέτουν επιστημονική ειδίκευση, γλώσσες , μεταπτυχιακά και διδακτορικά και μάλιστα σε κλάδους κρίσιμους για την ανάπτυξη της χώρας.

Η μετανάστευση αποτελεί πληγή για τη χώρα μας και είναι γεγονός πως θα πρέπει να γίνουν ενέργειες και μεταρρυθμίσεις, ώστε να επιστρέψουν οι νέοι άνθρωποι. Γιατί θέλουν να επιστρέψουν. Όπως τα αποδημητικά πουλιά, αλλά οι συνθήκες παραμένουν απογοητευτικές και αποτρεπτικές για την ώρα και ο χρόνος του γυρισμού παραμένει κι αυτός αόριστος!… Όσο ακόμη υπάρχει περιθώριο και δεν είναι για μας τραγικά αναπότρεπτες οι εξελίξεις, χρειάζεται επειγόντως καταπολέμηση και εξάλειψη των μελανωμάτων από την πολιτική και την κοινωνική μας κατάσταση. Γνωρίζουμε άπαντες τι πρέπει να γίνει, αλλά περί αλλού τυρβάζουμε και αρκούμαστε σε ευχολόγια και υποσχέσεις για το μέλλον. Η νέα γενιά εξοβελίζεται, το νέο αίμα εγκαταλείπει τη χώρα. Πέντε χρόνια τώρα κάνουμε…τροχάδην επί τόπου. Επιβάλλονται δραστικά μέτρα και όχι απλώς η παραδοχή της κατάστασης.

Είναι αναγκαία η αλλαγή αναπτυξιακού μοντέλου, με παράλληλη προώθηση της έρευνας, κάτι που θα συντελέσει στην εξομάλυνση προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας, τόσο των πτυχιούχων όσο και των μη εχόντων ακαδημαϊκές γνώσεις. Μόνο με άμεσες ενέργειες θα ʼʼεπανασυνδεθούμεʼʼ δυναμικά, οικονομικά και πνευματικά στο προσκήνιο των διεθνών εξελίξεων. Χρειαζόμαστε ένα ευφυές κράτος, που θα συμβάλλει στον αναγκαίο μετασχηματισμό της οικονομίας ενισχύοντας με κατάλληλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις τους θεσμούς, την αγορά εργασίας και την ανταγωνιστικότητα και θα αποκλείει όσους παρασιτικά το απομυζούν. Απαιτείται ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχέδιο με βασικό πυλώνα την καινοτομία, που θα συνδέει την έρευνα με τις επιχειρήσεις και με μοχλό τη συνεχή κατάρτιση και επιμόρφωση. Με αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων πόρων θα ενισχυθεί η παραγωγική βάση και θα δοθεί χώρος στους νέους ανθρώπους να δημιουργήσουν.

Εφόσον δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες και ξαναμπούμε σε τροχιά ανάπτυξης ουσιαστικής, οι νέοι μας μπορούν να επιστρέψουν και να δημιουργήσουν στη χώρα τους και για τη χώρα τους, επειδή την αγαπούν και τώρα πονάνε για τη δεινή της θέση. Σταδιακά θα μεταλαμπαδεύσουν όσα στοιχεία έχουν πάρει κατά την απουσία τους και θα γίνει ʼʼμετάγγισηʼʼ γνώσεων και τεχνογνωσιών στην ʼʼαναιμικήʼʼ σε επιστημονική αξιοποίηση πατρίδα τους.

Ο νέος τύπος Έλληνα είναι δυνατό να δηλώσει παρών στις εξελίξεις και να θεραπεύσει τις πληγές της χώρας του, γιατί έχει εμπειρίες και γνώσεις από το εξωτερικό, αλλά κυρίως ψυχή ελληνική. Μια ψυχή με φιλότιμο και συναισθήματα, που συγκινείται από τα ακρογιάλια μας, τα ακριτικά μας νησιά και την ελληνική σημαία πάνω σʼαυτά.

Και για όσους δεν πιστεύουν στα θαύματα και στην Ελληνική ψυχή: αληθινή σκηνή στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης πριν λίγους μήνες: Η μάνα να κλαίει με λυγμούς, να σφίγγει το γιο της, νεαρό πτυχιούχο, που έφευγε για δουλειά σε χώρα του εξωτερικού. Και το παιδί ψύχραιμο στην τελευταία αγκαλιά να της λέει με ωριμότητα: ʼʼΜην κλαις, θα γυρίσω καλύτερος για όλους, θα δεις, κάθε μέρα θα γίνομαι πιο καλός…στο υπόσχομαι!ʼʼ . Στο επανιδείν και όχι αντίο, παιδί όλων μας, και μεις τώρα στην κατάσταση που έχουμε περιέλθει, ίσως να μπορούμε να σου υποσχεθούμε πως θα μας βρεις καλύτερους, για σένα, για την πατρίδα μας, για όλους.
Ζωή Χατζηθωμά, εκπαιδευτικός