"Ποτέ ξανά" σε ένα ακόμη Ολοκαύτωμα... 

Εκατοντάδες πολίτες, στην πορεία μνήμης για 

τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας

"Ποτέ ξανά" στον ρατσισμό, στην ανοχή και τη σιωπή, "ποτέ ξανά" σε ένα ακόμη Ολοκαύτωμα είπαν οι εκατοντάδες πολίτες που "πλημμύρισαν", σήμερα το πρωί, την πλατεία Ελευθερίας, στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να λάβουν μέρος στην "πορεία των ζωντανών", που διοργανώθηκε στη μνήμη των Θεσσαλονικέων εβραίων, οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα - κολαστήρια που είχε στήσει ανά την Ευρώπη το Γ' Ράιχ.

Εβδομήντα χρόνια πριν, οι "πύλες της κολάσεως" άνοιξαν για την πολυάριθμη τότε εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης, με τους πρώτους 2500 χιλιάδες εβραίους να στοιβάζονται με τη βία στα τρένα σε ένα ταξίδι, χωρίς επιστροφή για τους περισσότερους.

Εβδομήντα χρόνια μετά, όσοι επέστρεψαν κι είναι ακόμη ζωντανοί, οι απόγονοί τους, ομόθρησκοί τους από διάφορες γωνιές του πλανήτη, άνθρωποι με διαφορετική καταγωγή ή θρήσκευμα απέτισαν τον δικό τους φόρο τιμής στα θύματα της χειρότερης θηριωδίας από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, του Ολοκαυτώματος.

Αφήνοντας ένα λουλούδι στις ράγες του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού, από όπου ξεκινούσαν τα τρένα προς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης - κι όπου κατέληξε η σημερινή πορεία - σιγοτραγουδώντας κάποιο από τα σεφαραδίτικα τραγούδια, μαζί με τη χορωδία της Ισραηλιτικής Κοινότητας ή ψάλλοντας στα εβραϊκά μαζί με το ραββίνο, στο μνημόσυνο που τελέστηκε στη μνήμη αυτών που δεν επέστρεψαν, όσοι πήραν μέρος στη σημερινή πορεία βροντοφώναξαν "ποτέ ξανά" και υποσχέθηκαν να μην αφήσουν τη μνήμη να σβήσει. Γιατί, όπως έχει πει, και ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης Ισραηλινός συγγραφέας Elie Wiesel (Ελί Βιζέλ), "...το να ξεχνάς ένα Ολοκαύτωμα είναι σαν να σκοτώνεις κάποιον για δεύτερη φορά".

Εκτός των μελών της Ισραηλιτικής Κοινότητας, που έδωσαν το δικό τους βροντερό "παρών" στην εκδήλωση, με επικεφαλής τον πρόεδρό τους και πρόεδρο του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Δαβίδ Σαλτιέλ και τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, στην εκδήλωση παρέστησαν επίσης - μεταξύ άλλων - εκπρόσωποι του Παγκόσμιου και του Ευρωπαϊκού Εβραϊκού Συνεδρίου (World Jewish Congress & European Jewish Congress), ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Κώστας Γκιουλέκας, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Τάσος Κουράκης και Γιάννης Αμανατίδης, εκπρόσωποι των τοπικών και πανεπιστημιακών αρχών, του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης και ξένων διπλωματικών αποστολών (ανάμεσά τους, βέβαια, και ο πρέσβης της Ελλάδας στο Ισραήλ Άριε Μέκελ). Χαιρετισμό στην εκδήλωση απέστειλε και η Δημοκρατική Αριστερά.

"Η πόλη έχασε ένα δυναμικό της κομμάτι στο Ολοκαύτωμα και η απώλειά της είναι πολλαπλώς σημαντική για την οικονομία, τον πολιτισμό και την οικογεωγραφία της. Δεν είναι μόνο οι 50.000 συμπολίτες μας που χάθηκαν και μαζί με αυτούς τα ταλέντα, τα όνειρα, οι προσδοκίες τους.... Χάσαμε τους γείτονες, τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές μας, τον σημαντικό μας Έτερο" τόνισε στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης.

"Σήμερα είναι ημέρα περισυλλογής" ανέφερε από την πλευρά του ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης Δαυίδ Σαλτιέλ, υπογραμμίζοντας πως "ο μεγαλύτερος συνένοχος είναι η σιωπή και η απάθεια πολιτισμένων ανθρώπων" και καλώντας μας όλους να διατηρήσουμε τη μνήμη ζωντανή.

Εντυπωσιαμένος από τη μεγάλη συμμετοχή του κόσμου στην πορεία δήλωσε στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο επικεφαλής του αρμόδιου για τα ΜΜΕ γραφείου του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συνεδρίου (World Jewish Congress) Michael Thaidigsmann. "Είμαστε ευγνώμονες προς τον δήμαρχο για τη συμβολή του στη διοργάνωση αυτής της σπουδαίας εκδήλωσης" ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η συγκινητική παρουσία των επιζώντων κι ένα "συγγνώμη" που ήρθε από ... μακριά

Ξεχωριστές παρουσίες - μεταξύ άλλων - ανάμεσα στο πλήθος ο 88χρονος Μοσέ Αελιόν και ο νεότερός του Αβραάμ (Τούλι) Ασκεναζί, που ταξίδεψαν από το Ισραήλ προκειμένου να τιμήσουν τη μνήμη όσων έφυγαν μαζί τους αλλά δεν επέστρεψαν, η Ζάνα Σαντικάριο, μητέρα της Ελληνίδας ευρωβουλευτή Χρυσούλας Παλιαδέλη, κι άλλοι επιζώντες από την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης. Αλλά και δύο Γερμανίδες που ήρθαν στη Θεσσαλονίκη για να ζητήσουν "συγγνώμη" για τα όσα αποτρόπαια, όχι οι ίδιες, αλλά οι πρόγονοί τους - και συγγενικά τους πρόσωπα - έπραξαν κατά τον πόλεμο.

Ο Μοσέ Αελιόν ήταν μόλις 16 ετών, όταν επιβιβάστηκε σε ένα από τα βαγόνια θανάτου προς το Άουσβιτς, μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του. Κανείς δεν κατάφερε να επιβιώσει, παρά μόνο ο ίδιος. Με δάκρυα στα μάτια, ο 88χρονος, πρόεδρος σήμερα ενός συνδέσμου επιζήσαντων στο Ισραήλ, θυμάται ακόμη πώς η απόφαση να ακολουθήσει η μικρή του αδελφή τις γυναίκες κι όχι τον ίδιο και τον πατέρα τους ήταν ένα "εισιτήριο" θανάτου. "Αυτό το γεγονός με σημάδεψε και στη μνήμη της αδελφής μου έγραψα ένα τραγούδι, στα λαντίνο (ισπανοεβραϊκά), το 'La Djovinika al Lager'" ανέφερε στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο κ. Αελιόν, που κρατώντας ένα τριαντάφυλλο στο χέρι άκουσε λίγο αργότερα, με έκδηλη τη συγκίνηση, τη χορωδία της Κοινότητας να το τραγουδά.

Μία ημέρα πριν, στα εγκαίνια της έκθεσης "Θεσσαλονίκη, άνθος των Βαλκανίων", που εντάσσεται στο πλαίσιο των διήμερων εκδηλώσεων μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος, που διοργανώνονται στη Θεσσαλονίκη από την Ισραηλιτική Κοινότητα, το ΑΠΘ και την πρεσβεία του Ισραήλ στην Ελλάδα, υπό την αιγίδα του Δήμου, ο Μοσέ Αελιόν, ο οποίος εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Ισραήλ μετά τον πόλεμο, άκουσε τις απολογίες δύο Γερμανίδων, της Ruth Karrer (Ρουτ Κάραρ) και της Tina Pompe (Τίνα Πόμπε).

Οι δύο νεαρές γυναίκες μεγάλωσαν σε μία μικρή κωμόπολη της Γερμανίας, κοντά στη Στουτγκάρη, κι έως πριν από μερικά χρόνια δεν φαντάζονταν ποτέ πως συγγενείς τους ήταν ένα γρανάζι της "ναζιστικής μηχανής" θανάτου. "Ο παππούς μου ήταν μέλος του γερμανικού στρατού και υπηρετούσε στο ναυτικό. Ανακάλυψα ότι ήταν στην Ελλάδα, την περίοδο του πολέμου. Σοκαρίστηκα. Τότε ένιωσα ότι το Ολοκαύτωμα δεν είναι απλώς ένα κεφάλαιο της ιστορίας που διδασκόμαστε στο σχολείο, αλλά 'ακουμπά' τις ίδιες μας τις οικογένειες. Ένιωσα την ανάγκη να ζητήσω 'συγγνώμη' για τη βαρβαρότητα" δήλωσε στο ΑΠΕ - ΜΠΕ η Ρουτ.

Ανείπωτη τραγωδία

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος, οι Έλληνες εβραϊκού δόγματος, στις παραμονές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ανέρχονταν σε 77.377 άτομα και συγκροτούσαν 25 συμπαγείς θρησκευτικές κοινότητες. Από τις κοινότητες αυτές, η μεγαλύτερη ήταν της Θεσσαλονίκης με 56.000 άτομα (από το βιβλίο "Έλληνες στο Άουσβιτς - Μπίρκεναου" της Φ. Τομαή).

Τον Φεβρουάριο του 1943 έφτασε στη Θεσσαλονίκη ο Eichmann και μαζί με τον στρατιωτικό σύμβουλο Max Merten, τους εντεταλμένους εβραϊκών υποθέσεων του υπουργείου Εξωτερικών του Γ' Ράιχ Dieter Wisliceny και Alois Bruner και τον γενικό πρόξενο Schoenberg, έβαλαν σε εφαρμογή το σχέδιο εκτοπισμού των Εβραίων της Θεσσαλονίκης.

Το πρώτο τρένο προς τα στρατόπεδα κολαστήρια του Γ' Ράιχ αναχώρησε από τη Θεσσαλονίκη στις 15 Μαρτίου του 1943 μεταφέροντας πάνω από 2500 άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Χωρίς τρόφιμα και νερό, υπό άθλιες συνθήκες, τα ασφυκτικά γεμάτα βαγόνια (σχεδόν 80 άτομα στοιβάζονταν σε κάθε βαγόνι), πολλοί πέθαιναν στη διαδρομή.

Μέχρι τις 2 Αυγούστου του 1943, 56.000 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης με συνολικά 19 σιδηροδρομικές αποστολές θα οδηγούνταν τελικά στα στρατόπεδα Άουσβιτς - Μπίρκεναου. Από αυτούς δεν θα ξαναγύρισαν πάρα μόνο 1950...
Σ.Π. - ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ.