Η αλήθεια για τις διοικήσεις των νοσοκομείων

Διαβάζοντας το κύριο άρθρο της Καθημερινής, αντιλαμβάνομαι την αγωνία του γράφοντα να επιλεγούν οι άριστοι. Το μικρό κείμενο προσπαθεί να αποτρέψει την επανάληψη της πελατειακής επιλογής -και- σε αυτόν τον τομέα. Ας δούμε, όμως, τι ακριβώς συνέβη τα τελευταία χρόνια με τις διοικήσεις των νοσοκομείων και για ποιο λόγο έγιναν νέες προκηρύξεις για την επιλογή διοικητών.

Η επιλογή των διοικητών των νοσοκομείων γινόταν με αποκλειστικά κομματικά κριτήρια από την εκάστοτε κυβέρνηση. Ο πολιτικός ή πολιτευτής της κάθε εκλογικής περιφέρειας ο οποίος είχε τις καλύτερες σχέσεις με τον πρόεδρο του κόμματος, έδινε το όνομα της επιλογής του για τη διοίκηση του νοσοκομείου. Αν σε μία περιοχή υπήρχαν παραπάνω του ενός ισχυροί πυρήνες του προέδρου,
τότε προσμετρούσε και η καλύτερη σχέση με τον Υπουργό Υγείας και κατόπιν με το γραμματέα του κόμματος...

Η επιλογή δε γινόταν με βάση τα προσόντα του ενδιαφερόμενου αλλά με σκοπό να αξιοποιηθεί ο υγειονομικός μηχανισμός για εκλογικό όφελος. Αυτό σήμαινε ως προς το ιατρικό προσωπικό προσλήψεις και θέσεις επικουρικών, ως προς το νοσηλευτικό προσωπικό μεταθέσεις-αποσπάσεις-μετατάξεις και ως προς τους ασθενείς καλύτερη επιλογή ιατρού, λιγότερη αναμονή σε ραντεβού-εξετάσεις-χειρουργεία και μία γενική πελατειακή διαχείριση με αντάλλαγμα την υφαρπαγή της ψήφου.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να καταλαμβάνουν τις θέσεις άνθρωποι οι οποίοι ενδιαφέρονταν μόνο για τη συντήρηση του πελατειασμού στην υγεία, οι οποίοι έκαναν έναν μάνατζμεντ συντήρησης, εξυπηρετώντας ημετέρους. Συνέπεια τούτου ήταν να γίνονται διοικητές στρατιωτικοί, ηθοποιοί, πρώην πολιτικοί με αντάλλαγμα την εκλογική τους πελατεία, ακόμη και απόφοιτοι δημοτικού. Επιπρόσθετα, να τονίσω πως οι αρμοδιότητες των διοικητών ήταν σαφώς περιορισμένες και κεντρικά ελεγχόμενες, κάτι που βόλευε την κεντρική εξουσία, καθώς έτσι διατηρούσε το υπάρχον πελατειακό καθεστώς για ίδιο όφελος.

Το 2009, η κυβέρνηση Παπανδρέου, με σύνθημα τη διαφάνεια και την αξιοκρατία, προχωρά σε σημαντικές αλλά όχι ολοκληρωμένες διαρθρωτικές αλλαγές στις διοικήσεις των νοσοκομείων. Παρά την καθυστέρηση που προκύπτει από τη νέα διαδικασία, οι υποψηφιότητες γίνονται με διαδικτυακή κατάθεση βιογραφικών (opengov), συστήνεται τριμελής επιτροπή εκτός του Υπουργείου Υγείας, η οποία αξιολογεί τα βιογραφικά, καταλήγει στα ελάχιστα που έχουν τα προσόντα και τα παραπέμπει στο Υπουργείο Υγείας. Εκεί, γίνεται η επιλογή του διοικητή, κυρίως με κομματικά κριτήρια. Ακόμη, δίνονται σαφώς περισσότερες αρμοδιότητες στους διοικητές αλλά και δημιουργείται καλύτερος οικονομικός έλεγχος στη διαχείριση των εσόδων του νοσοκομείου, των εξωσυμβατικών υλικών, των συμβάσεων με εταιρίες που παρείχαν υπηρεσίες, κτλ.

Έτσι, ολοκληρώθηκε ένα πρώτο βήμα. Οι απόφοιτοι δημοτικού έπαψαν να ασκούν διοίκηση στα νοσοκομεία της περιοχής τους. Τούτο, βέβαια, δεν ήταν αρκετό. Το επόμενο βήμα θα έπρεπε να είναι η πλήρης αποκομματικοποίηση στις επιλογές, η σταθερή θητεία ανεξάρτητα από την εκάστοτε κυβέρνηση και η συνεχής αξιολόγηση, με βάση τους ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες.

Με την ανάληψη της εξουσίας από την τρικομματική κυβέρνηση της ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, αυτό που καθείς θα πρόσμενε ήταν το επόμενο βήμα στην υγεία ή έστω τη συντήρηση των προαναφερθέντων αλλαγών. Αντί αυτού, η συγκυβέρνηση παίρνει χαρτί και μολύβι, καταγράφει τις υγειονομικές περιφέρειες και τα νοσοκομεία της χώρας και κάνει τη μοιρασιά των διοικητών στη λογική του 4-2-1. Την αναλογία μπορείτε να διαπιστώσετε ιδίοις όμμασι αν βάψετε με τα χρώματα των τριών κομμάτων τον υγειονομικό χάρτη της χώρας. Η δε επιλογή των διοικητών έγινε με έναν ευρηματικό τρόπο· αφού, η τρικομματική κατέληγε ότι το τάδε νοσοκομείο θα είναι γαλάζιας, πράσινης ή κόκκινης διοικητικής απόχρωσης, το κόμμα έψαχνε τους έμπιστους της περιοχής να τους υποδείξουν το κατάλληλο πρόσωπο. Σε αυτό το σημείο θέλω να επισημάνω ότι παρά τη φαιδρή διαδικασία, έγιναν και επιλογές νέων ανθρώπων με τα απαιτούμενα επιστημονικά προσόντα στην οικονομία και την διοίκηση, οι οποίοι κράτησαν τις ισορροπίες σε δύσκολους καιρούς αλλά και βελτίωσαν τους οικονομικούς δείκτες. Δυστυχώς, οι διοικητές αυτοί ήταν οι εξαιρέσεις και όχι ο κανόνας, κάτι απόλυτα λογικό, με τούτη τη διαδικασία επιλογής.

Κατόπιν τούτου, η τρόικα, με ντροπιαστικό για την Ελλάδα τρόπο, ζητά την επαναξιολόγηση των διοικητών και με θεσμικές παρεμβάσεις προσπαθεί να διασφαλίσει να γίνουν οι καλύτερες δυνατές επιλογές. Η κυβέρνηση κάνει πίσω και προχωρά σε νέα προκήρυξη όλων των θέσεων διοίκησης, προσθέτοντας τρεις σημαντικές προϋποθέσεις:

1) Εντοπιότητα.

2) Πτυχία συναφή με τη διοίκηση μονάδων υγείας. Προσμέτρηση των μεταπτυχιακών που αφορούν στη διοίκηση.

3) Κοινωνική δράση των ενδιαφερομένων.

Με το κριτήριο της εντοπιότητας αποκλείονται οι επιλογές διοικητών στον τόπο καταγωγής τους, κάτι σαφώς θεμιτό, καθώς έτσι παύουν να είναι δέσμιοι γνωστών-φίλων-συγγενών και να δέχονται πιέσεις για εξυπηρετήσεις ή αναξιοκρατικές επιλογές. Τα συναφή με τη διοίκηση πτυχία αποκλείουν τις άσχετες με το αντικείμενο επιλογές. Η δε κοινωνική δράση συνιστά δίκοπο μαχαίρι. Αφενός επιλέγεται ο διοικητής ο οποίος πέρα από τα πτυχία έχει αποδείξει τις διοικητικές του ικανότητες στην κοινωνία, αφετέρου μπαίνει ξανά το κομματικό κριτήριο στις επιλογές.

Αυτή είναι η αλήθεια ως προς τις διοικήσεις των νοσοκομείων. Δυστυχώς για μας, τους Έλληνες, η τρόικα είναι αυτή που αγωνίζεται να υπερασπιστεί τη διαφάνεια και την αξιοκρατία στην πατρίδα μας. Εμείς απλά στιγματιζόμαστε ως η χώρα της Μεσσηνίας και του 4-2-1.

Κλείνοντας, θέλω να αναφερθώ σε μία προσωπική μου ιστορία. Κάνοντας το μεταπτυχιακό μου στα οικονομικά της υγείας, γνώρισα έναν αξιόλογο συμπατριώτη μου, καθηγητή οικονομικών υγείας στη Βρετανία. Σε μία φιλική μας συζήτηση, του είχα προτείνει να καταθέσει τα χαρτιά του για τη διοίκηση ενός μεγάλου νοσοκομείου της Θεσσαλονίκης. Αυτό έγινε, αφού πρώτα μου εξιστόρησε ένα οικογενειακό του πρόβλημα, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό λόγο επιστροφής του, καθώς και τη διάθεσή του να επιστρέψει και να προσφέρει στην ίδια του την πατρίδα. Εκείνος με ρώτησε ευθαρσώς:

«Εγώ, φίλε epikairo-s, παρατώ την καριέρα μου (η οποία προμηνύεται λαμπρή) και τις οικονομικές μου απολαβές (οκταπλάσιες σε σχέση με αυτές ενός διοικητή στην Ελλάδα) και είμαι έτοιμος να επιστρέψω πίσω. Εσύ, μπορείς να μου διασφαλίσεις ότι σε ένα χρόνο δε θα έχουμε πάλι εκλογές και δε θα χάσω τη θέση μου και την καριέρα μου»;

Η απάντηση ήταν όχι.